บทที่5คุณค่าที่ได้รับ

คุณค่าที่ได้รับงานของสุนทรภู่ 

            งานของสุนทรภู่นับว่ามีคุณค่าเป็นอย่างไร ขอกล่าวชี้แจงเป็น ๔ หัวข้อ

๑.  คุณค่าด้านคำประพันธ์

                คำประพันธ์ที่สุนทรภู่แต่งและได้รับการกล่าวขวัญถึงมากที่สุดได้แก่  กลอนสุภาพ  กลอนสุภาพที่สุนทรภู่ใช้มีลักษณะเฉพาะเป็นของตนเองเป็นแบบแผนคำประพันธ์ที่คิดขึ้นโดยการนำกลอนกลบทมธุรสวาทีในสมัยอยุธยาและลีลาการแต่งกลอนเพลงยาวของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศมาเพิ่มสัมผัสในและใช้จำนวนคำที่มีลักษณะค่อนข้างแน่นอน  กล่าวคือ  ใช้จำนวนคำ  ๘  คำในแต่ละวรรคและในแต่ละวรรคนี้กำหนดให้มีสัมผัสใน  ๒  คู่  ดังรายละเอียดที่ได้กล่าวไปแล้วในบทที่  ๓  และบทที่ ๕  กลอนของสุนทรภู่จึงจัดว่ามีความไพเราะเป็นอย่างยิ่ง  เป็นที่นิยมทั้งในหมู่ผู้อ่านและในหมู่ผู้แต่งกลอนไม่ว่าจะเป็นในสมัยเดียวกันหรือในสมัยหลังต่อๆ  มา

๒.  คุณค่าด้านเนื้อหา

                งานของสุนทรภู่เป็นต้นเหตุให้มีการแต่งเรื่องประโลมโลกกันอ่างแพร่หลายในรัชกาลที่ ๕  โดยออกมาในรูปของหนังสือกลอนเล่มละสลึงทั้งนี้เพราะในสมัยนี้หมอสมิธได้นำเอาเรื่องพระอภัยมณีของสุนทรภู่มาพิมพ์ออกขายโดยแบ่งพิมพ์เป็นตอน ๆ  ขายเล่มละสลึงปรากฏว่าว่าขายได้กำไรดีมากจึงได้มีผู้เลียนแบบแต่งนิทานเป็นตามอย่างสุนทรภู่  จนทำให้เกิดนิทานกลอนในสมัยนี้อย่างมากมายและพิมพ์ขายกันอย่างแพร่หลาย  โดยมากก็เป็นเรื่องจักรๆ วงศ์ ๆ และเรื่องการผจญภัยของตัวละครเอกเช่นเรื่องเกราะแก้วกายสิทธิ์ขันแก้วนพเก้า โคมทอง จักรแก้ว  จำปาแก้วจำปาทอง  ทับทิมทองแก้วพิสดาร  แก้วหน้าม้า  และนางเบี้ยเดียว  เป็นต้น เรื่องประโลมโลกเหล่านี้มีบางเรื่องที่พยายามเลียนแบบเรื่องพระอภัยมณีของสุนทรภู่อย่างเห็นได้ชัดเจน  เช่น  ในเรื่องนางเบี้ยเดียวมีเรื่องราวการรบระหว่างไทยกับฝรั่ง  และมีตัวละครชื่อผีเสื้อสมุทรเรื่องเกราะเพชรเจ็ดสีมีการอ้างถึงพระอภัยมณี  และมีหลายเรื่องที่ผู้แต่งหันมานิยมใช้ฉากทะเลแทนฉากที่เป็นป่าเขาตามความนิยมดั้งเดิม

๓.  คุณค่าด้านจินตนาการ            
                  จินตนาการของสุนทรภู่เป็นจินตนาการที่ล้ำเลิศ  คิดฝันสิ่งต่าง ๆ  ในอนาคตได้อย่างน่าประหลาดใจ  ยากนักที่ใครจะมีความสามารถดังกล่าวนี้เทียบเทียมสุนทรภู่ได้  เช่น  กล่าวถึงเรื่องคนไทยแต่งกายแบบสากลหรือแบบฝรั่งตั้งแต่ยังอยู่ในยุคสมัยที่ไม่มีความคิดเรื่องนี้กันเลย  หรือก่อนที่จะเกิดขึ้นจริงในสมัยต่อมาเกือบหลายสิบปี  กล่าวถึงเรือขนาดใหญ่ของโจรสุหรั่งซึ่งเพิ่งจะเกิดมีเรือชนิดนี้ขึ้นจริงในสมัยปัจจุบัน  เช่น  เรือควีนอลิซาเบธ  เรื่อควีนแมรี่  เรือนอมังดี  เป็นต้น  กล่าวถึงเรื่องหีบดนตรีตั้งแต่ยังไม่มีใครคิดค้นหีบเสียงขึ้นมา  กล่าวถึงเรื่องกระโดดร่มในงานฉลองการอภิเษกระหว่างสินสมุทรกับอรุณรัศมี  ตั้งแต่ไทยเรายังไม่รู้จักการกระโดดร่ม  แต่ไม่ใช่การกระโดดร่มอย่างในเวลาทำศึกสงคราม  เป็นการกระโดดร่มซึ่งเป็นการละเล่นอย่างหนึ่งในงานมหรศพ  สุนทรภู่บรรยายกระโดดร่มว่า  “บ้างขึ้นไตไม้สูงสามต่อตั้ง  รำแพนทั้งโจนร่มตามลมเหลิง”  (พระอภัยมณีฉบับหอสมุดแห่งชาติ  เล่ม  2  หน้า  ๒๗๒)

๔. คุณค่าด้านอารมณ์

                    งานของสุนทรภู่มีคุณค่าด้านอารมณ์อยู่ไม่น้อย  เพราะอ่านหรือฟังได้อย่างสนุกสนานเพลิดเพลิน  และอ่านได้อย่างไม่รู้เบื่อ  เนื่องจากสุนทรภู่สร้างเรื่องราวต่าง ๆ  ได้อย่างน่าสนใจสอดร้อยเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันได้เป็นอย่างดี

                งานประเภทนิราศ  นอกจากจะเล่าเรื่องการเดินทางไปยังสถานที่ต่าง ๆ  แล้ว  ยังสอดแทรกคำคร่ำครวญที่มีต่อหญิงที่รัก  คติชีวิต  ตำนาน  และความคิดเห็นของสุนทรภู่ที่มีต่อสิ่งต่าง ๆ  ที่ได้พบเห็นระหว่างทาง  ทำให้ผู้อ่านได้รับรสและเกิดอารมณ์ต่าง ๆ  กัน  ตอนใดที่สุนทรภู่มีความสุข  ผู้อ่านก็จะพลอยรู้สึกเบิกบาน  มีความสุขตามสุนทรภู่  ตอนใดที่สุนทรภู่มีความทุกข์  ผู้อ่านก็จะรู้สึกเศร้าสลด  เกิดความสะเทือนใจในเคราะห์กรรมของสุนทรภู่ด้วย

                งานประเภทนิทาน  ผู้อ่านจะได้รับความเพลินเพลิดตามเนื้อหาของเรื่อง  โดยมากเป็นเรื่องผจญภัยของตัวเอก

                เนื้อหาบางตอนที่แปลกใหม่  เป็นสิ่งที่ผู้อ่านไม่คุ้นเคย  ก็กระตุ้นให้เกิดความตื่นตัน  สนใจใคร่รู้เกิดความสนุกสนาน

                นอกจากนี้ยังมีเรื่องนิทานอธิบายความเป็นมาของสภาพร่างกายสัตว์ด้วย  สุนทรภู่อธิบายเรื่องจระเข้ไม่มีลิ้น  โดยให้ลักษณวงศ์เล่าให้นางเกสรฟัง

...................................................................................................................................................................

ที่มา   http://oknation.nationtv.tv/blog/surasakc/2009/04/10/entry-1